Galdo

Galdo (Santa Maria de Galdo) é umha freguesia do concelho de Viveiro, com afamado pam, situada além do fundo da ria, no val do Landro. A mençom documental mais antiga que lhe conheço é do ano 1124, dum pergaminho da catedral de Mondonhedo. Era entom o seu nome Sancta Maria de Gualdo (1124, CDMond d. 11), mesma forma que temos séculos depois, em 1410, num documento editado por Clarinda de Azevedo Maia no seu "História do Galegp-Português":
"frey Lopo de Gualdo" (doc. 41, Viveiro 1410)
A forma Gualdo penso que nos remete a um germanismo *waldo/*waldu, coa adaptaçom usual, /w/ > /gw/, com evoluçom posterior, usual em gram parte da Galiza, /gw/ > /g/ (assi, germánico *wardaz 'guarda' > galego guarda, pronunciado em máis do país 'garda').

O caso é que nom considero que um antropónimo explique satisfatoriamente este topónimo, que si pode ter um bo étimo no proto-germánico *walþuz 'campo, mato, bosque': antigo inglês weald ‘high land covered with wood’, antigo alto alemám wald ‘forest’ (cf. Orel 2003 s.v.). Hipoteticamente, esta forma germánica (sueva?) podia ter-se adaptado ao nosso (proto-)romance como *gualdu 'bosque', donde a evoluçom para a Galdo é direta, ou como *gualtu, e entom já nom (mais note-se o antropónimo Baldomero, composto co primeiro elemento *balþaz 'bravo, valente', que amossa idêntica adaptaçom).

Umha vista de Viveiro (de Wikimedia commons):

Viveiro

Comentarios

  1. Ola Cossue!

    Denantes de nada, noraboa pola filla, alégrome por ti : )

    Despois, noutro plano, noraboa polo teu traballo, coma sempre ; )

    Seica atopaches un bo exemplo do que podería ser un verdadeiro topónimo xermánico "tout court" no país.. se non lembro mal, logo de descartar Malburgo, quedaría só o río Guada, e quizáis Roma e algún Groba, Sala e Fara; como posible topónimo xermánico non TAXX (nin aplicado como verba xa galega, coma sería o caso de Lobios...)

    Paréceme bastante verosímil, porque hai un caso case idéntico en Italia, na zona do Benevento (importante ducado longobardo), onde se atopa "San Bartolomeo in Galdo", chamado en tempos tamén Gualdo; e atribuido á mesma orixe:

    http://www.vxv.com/video/1ejF7UwfEnhg/c-era-una-volta-san-bartolomeo-in-galdo.html

    Casualmente, preto de onde eu vivía en Italia (na cercanía de Milán, en plena Lombardía), había unha aldeíña chamada Gudo Gamberedo, que fan vir da mesma orixe "Walthus", que polo visto era verba usada comunmente na Italia Longobarda. Nembargantes, resúltame máis difícil o paso Gualdo a Gudo... non virá máis ben da forma "widus", neste caso.. ?

    Creo que xa che comentara nalgunha ocasión que a toponimia Italiana podería ser un bo recurso para interpretar certos topónimos... aínda que os longobardos eran polo visto doutra rama xermánica, parece que tiñan moitas formas en común, e deixaron unha boa pegada no territorio. Doutra banda hai unha comarca preto de Verona na que se fala un dialecto do alto-alemán arcaico; levado por colonos hai case mil anos! hai quen di que o que falan ten fortes influencias do longobardo antigo. Eu non creo, pero algunhas palabras soan case a gótico -a ouvidos legos coma os meus : ), e certos topónimos se parecen vagamente aos nosos (Gomagoi, xa na zona Tirolesa..)

    Voltando a Galdo, a zona de Viveiro é precisamente onde se lle di "golpe" ao raposo; polo que non parece extrano que pronunciaran a w - coma g- tamén neste caso (a diferencia de "Baldomero")

    unha aperta
    R.Píntega (Carr)

    ResponderEliminar
  2. Gracinhas Carr! :-) Sentimo-nos moi afortunados coa nossa nena!!!

    Eu na lista de prováveis germanismos (digamos antigos, gerados localmente no contacto entre umha ou mais falas germánicas e o latim vulgar ou o proto-romance) incluiria os Sá/Sás, Boiro/Bouro, alguns Lobio/Loxe/Loxo ( < *laubj-) e Groba, Samos < Sámanos (cf. antigo alto alemám samanunga 'congregation, community'), Goá < rio Guada (rio Anllo), e pode que os Roma e algumha outra cousa... Mais como bem indicas este parece um magnífico candidato, especialmente pola comparanda co caso italiano. E bem, temos o lugar e paroquia de Suegos < Suevus (vulpes > golpe, suevus > suegos) a menos de 10 km.

    Sobre Baldomero, bom, era mais bem para indicar que o grupo -lth- dava -ld- e nom -lt- (como em Baltar!).

    Saúdos!

    ResponderEliminar
  3. Ola Cossue! só para dicirche que atopei outra "pista" que podería consolidar a túa hipótese de Goa vir de Guada < "vado" en lingua suévica. Hai uns días andiven por Cornualles visitando ao meu irmán e achei que vive na parroquia do lado da cidade de Wadebridge; que coma indica o seu nome, caracterízase por unha ponte que salva un vado. Seica esta vila chamábase antigamente Wade, que de estiver en Galicia ben podería ter dado Goa...

    apertas
    Carr

    ResponderEliminar
  4. Mhhh... Cornualhes -polas images que tenho visto- semelha ser um lugar moooooi fermoso... Umha Galiza sem a desfeita dos últimos 60 anos. Graças por compartires, meu!

    ResponderEliminar
  5. É moi bonito, i eu tiven a mesma sensación: mirabas para a ensenada do Camel e semellaba unha das Rías Altas no pre-eucaliptoceno, cuns poucos casais e kilómetros de costa virxen. Poderíase ambientar unha peli da segunda guerra mundial, por exemplo, sen tocar nada.

    Porén, penso que engana: baixo eses prados tan coidadiños e eses toxais, hai menos variedade biolóxica da que podamos atopar por aquí, cecais por non teren sido os nosos sometidos a presión de tantos milleiros de ovellas : )

    ResponderEliminar
  6. Olá Cossue,

    parabéns pola nena e mais polo blogue! :) Apenas uma questão: 'Samos' não poderia ser explicado antes por um céltico 'samonios' (os reunidos?) relacionado isto com a festividade de Samhain?

    Um saúdo e obrigado.

    ResponderEliminar
  7. Ah, eu também andara há tempo pola Cornualha e, se bem é certo que não padeceu a desfeita urbanística e eucalíptica galega, pareceu-me um lugar bastante estragado polo turismo 'brit'. stá visto que se não che dão por uma banda, dão-che pola outra ... :(

    Para achar-se como na casa (gaitas, filhoas, cruzeiros, ...) onde cumpre ir é à Bretanha. Mágoa só que a jacobina França arrase com as línguas que não sejam o francês!

    ResponderEliminar
  8. :-) Vou colhendo a idea: moi fermoso, mais moi, moi transformado e domado pola açom direta ou indireta do home...

    Sobre, Samos < Sámanos, provavelmente a hipótese celtista é a máis estendida. A que eu proponho é factível foneticamente (tónico na primeira sílaba, como era de aguardar de ser um germanismo), e vem reforçada polos paralelos nas línguas germánicas (antigo alto alemám samanōn 'reunir, juntar', samanunga 'convento, congregaçom') e pola antiguidade do próprio cenóbio, fundado em época desconhecida por antiga (época sueva ou goda).

    Contra da hipótese celtista, tenho que a forma céltica comum é *samoni- 'assembly, (feast of the) first month of the year' (Matasovic), com o, no entanto no nosso topónimo é Saman-, com a, forma esperável de ser um germanismo.

    Saúdos.

    ResponderEliminar
  9. Ola, botamos de menos os teus posts!

    En apoio da túa hipótese, reparei que está rexistrado un microtopónimo "O Gualdo" no lugar de Pazos, en Codosedo (Sarreaus) -cf wikipedia. Claro que sempre pode vir de "o agro do (posesor chamado) Gualdo".
    saúdos

    ResponderEliminar

Publicar un comentario

Deixe o seu comentario:

O máis visto no último mes